#usPRAWNijswojbiznes - sukcesja w spółkach z o.o.

Czy chcesz, aby mąż Twojej wspólniczki w spółce z o.o. stał się Twoim wspólnikiem po jej śmierci?

Jak dowiesz się kto dziedziczy po Twoim wspólniku/wspólniczce, podstaw tą osobę w pytaniu powyżej zamiast "męża Twojej wspólniczki" i zobacz jaka jest Twoja odpowiedź.

_____________________

W temacie sukcesji poprzednio pisałam o jednoosobowej działalności gospodarczej i zarządcy sukcesyjnym. Powstały dwa artykuły dotyczące tej materii i możesz przeczytać klikając w ten link, i jeszcze tutaj.

Jeżeli prowadzisz firmę w formie spółki z o.o., to jedną całkiem sporą różnicą na plus w temacie sukcesji w porównaniu do JDG, jest to, że w razie śmierci wspólników spółka z o.o. nie przestaje istnieć jako spółka z o.o. Z formalnego punktu widzenia, na zewnątrz nic się nie zmienia.

Pojawiają się inne problemy, natury organizacyjnej w razie zwołania zgromadzenia wspólników, reprezentacji przez spadkobierców, współpracy ze spadkobiercami, zarządzania firmą w razie śmierci wspólnika, jeżeli również był on zarządem spółki.

Jak zatem podejść do tematu sukcesji w spółce z o.o.?

Nie znam jednej słusznej odpowiedzi. Dla każdego to będzie inny scenariusz, ale pewne elementy są wspólne. Świadomość.

Scenariusze

Zachęcam Cię do zadania sobie szeregu pytań, i znalezienia odpowiedzi na nie. Do tego, aby te odpowiedzi były prawidłowe potrzebny Ci będzie prawnik, który specjalizuje się w spółkach prawa handlowego i zna trochę życie.

Dlaczego prawnik? Bo nawet google czy inna wyszukiwarka nie zasymuluje Ci scenariuszy i nie dobierze do Twojej, unikalnej sytuacji, tak jak specjalista, który wie o co zapytać.

Piszę o tym, nie dlatego, że ja jestem tym prawnikiem, ale po to, żebyś wiedział dlaczego jest Ci ten prawnik potrzebny.

Jakie to są pytania?

Spadkobiercy wspólników

Zakładając, że żaden ze wspólników w spółce nie ma testamentów, sprawdź kto jest spadkobiercą Twoim i Twojego wspólnika:

1. czy chcesz aby spadkobiercy Twojego wspólnika stali się Twoimi wspólnikami?

2. Czy Twój wspólnik chce, aby Twój mąż był jego/jej wspólnikiem?

3. Czy chcesz, aby Twoje małoletnie dzieci stały się wspólnikami?

4. Jeżeli masz dzieci z poprzedniego małżeństwa i stałyby się wspólnikami w spółce jak będą małoletnie, to może się zdarzyć tak, że Twoja była żona/partnerka/partner będąc ich opiekunek prawnym będzie realizował prawa spadkobierców.

Jeżeli prowadzisz spółkę z obecną partnerką/żoną, i nie mają one ze sobą dobrej bądź żadnej relacji to trudno sobie wyobrazić bardziej toksyczny scenariusz dla Twojej firmy, jakby obie panie miały się ze sobą porozumieć.

Darzę głębokim szacunkiem i podziwem pary patchworkowe, gdzie wszyscy utrzymują ze sobą serdeczne relacje. Jednak jest to rzadkość i Ty sam/sama wiesz jak jest u Ciebie.

Pomijam takie kwestie, że w przypadku małoletnich wspólników w spółce zo.o., każda decyzja w spółce, jaka ma wpływ na majątek małoletnich i wiąże się ze zaciąganiem zobowiązań (czyli praktycznie każda?) musi zyskać zgodę sądu rodzinnego i opiekuńczego. Bardzo trudne organizacyjnie. Najlepiej wtedy dążyć do tego, aby udziały małoletnich spieniężyć.

Narysuj sobie te scenariusze popatrz na nie i sprawdź co się będzie działo.

Zobacz kto się stanie Twoim wspólnikiem w przypadku śmierci Twojego wspólnika i zadaj sobie pytanie czy tego chcesz. Jeżeli nie, to zastanów się jakbyś chciał, aby było.

Zapytaj się prawnika jakie są możliwości zaopiekowania się Twoją sytuacją od strony prawnej. Zobacz czy Ci te rozwiązania odpowiadają, czy pasują do Ciebie.

Możliwe, że będziesz potrzebował dwa albo trzy razy podejść do tego tematu, że za pierwszym razem nie będziesz potrafił jeszcze wybrać opcji dla siebie.

Jest to zupełnie zrozumiałe i naturalne.

Czasem wystarczy dopuścić do siebie możliwość zastanowienia się nad jakimś tematem, aby przyszły rozwiązania. Niektóre pojawią się z czasem.

Warto abyś znał możliwości, abyś wiedział nad czym powinieneś się zastanowić.

Poniżej garść wskazówek prawnych dla Ciebie. Przyjrzyjmy się możliwościom.

Najprostsze rozwiązania prawne dotyczące sukcesji w spółce z o.o.

Wyłączenie dziedziczenia przez małoletnich

Kodeks spółek handlowych daje taką możliwość. Musisz wtedy postanowić w umowie spółki jak wykluczeni spadkobiercy zostaną spłaceni. Możesz spółkę na tę okoliczność ubezpieczyć. Możesz siebie i wspólnika na tę okoliczność ubezpieczyć.

Pewnie zadajesz sobie pytanie, a co jeśli jedynymi moimi wspólnikami są moje małoletnie dzieci i nie chcę ich pozbawiać firmy, chciałbym ją im zostawić.

To jest bardzo trudny temat.

Po pierwsze, jak dzieci są małoletnie to zostawiając im firmę zostawisz tylko kłopot. One jej nie poprowadzą.  Nawet pełnoletnie czy już dojrzałe mogą nie być tym zainteresowane.

Po drugie, zobacz co im zostawiasz.

Czy da się Twoją firmę spieniężyć?

Czy jest prowadzona tak, że można ją wycenić zbywczo i jest duże prawdopodobieństwo, że tak się stanie?

Jeżeli tak, to warto znaleźć wokół siebie kogoś kto zgodzi się być spadkobiercą, obciążonym zapisem na rzecz Twoich małoletnich dzieci, bądź na rzecz też innej osoby, np. Twojej żony/męża, którzy nie są przedsiębiorcami i nie będą w stanie firmą się zająć jak Ciebie zabraknie.

Taki spadkobierca, za wynagrodzeniem bądź bez, może mieć za zadanie, aby sprzedać Twoją firmę i zabezpieczyć małoletnie dzieci. Należałoby współpracować z notariuszem w tej kwestii, ustalić z nim tryb oraz przekazanie środków, tak by wykluczyć ewentualne nieprawidłowości.

Umorzenie udziałów zmarłego wspólnika wraz ze spłatą spadkobierców

Możesz też w umowie spółki przewidzieć, że w razie śmierci wspólnika jego udziały będą umorzone, a spadkobiercy odpowiednio spłaceni. Te regulacje w umowie spółki muszą być prawidłowo sporządzone, aby były skuteczne.

Instytucja umorzenia udziałów w spółce z o.o. jest często pomijana w umowie spółki, pozostawiane są uregulowania kodeksowe, które jako ogólne nie pasują do szczególnej, konkretnej sytuacji wspólników. Więc nie zabezpieczają ich interesów.

Poza tym jak widzisz wyżej, umowa spółki i tak musi przewidywać taką możliwość.

Prawidłowa treść umowy spółki to m.in. przewidzenie spłaty spadkobierców i zrobienie tego w taki sposób, aby nie było to z ich pokrzywdzeniem. Między innymi czas ich spłaty od daty śmierci wspólnika nie może być za długi. Sposób wyceny udziałów zmarłego wspólnika nie może być krzywdzący i "gorszy" niż ten przewidziany w ksh.

Przewidzenie możliwości umorzenia udziałów zmarłego wspólnika wraz ze spłatą spadkobierców jest korzystnym rozwiązaniem, gdy wspólnik/wspólnicy żyjący nie chcą mieć za wspólników obcych osób, nie związanych ze spółką.

Zapis windykacyjny i testament

Możecie również wraz ze wspólnikami przewidzieć w umowie spółki, że wspólnikiem zmarłego wspólnika może zostać tylko ten spadkobierca, na którego wszyscy wspólnicy wyrażą zgodę.

Tutaj ważne jest przewidzenie w umowie spółki procedury na tę okoliczność, w tym w szczególności terminów do wyrażenie tej zgody, skutku jej nie wyrażenia przez wspólnika (czy milczenie oznacza zgodę czy jej brak).

Przykład

W jednej ze spółek z o.o., będącej klientem kancelarii wspólnikami w spółce z o.o., którą pomagałam zakładać było 6 przedsiębiorców, z możliwością zwiększenia liczby wspólników.

Wspólnikami były osoby fizyczne, ale każda z nich miała jakiś biznes, który prowadziła w różnych formach prawnych. W niektórych firmach, były to biznesy rodzinne, więc co między innymi postanowili wspólnicy:

1. wykluczyli małoletnich spadkobierców,

2. zastrzegli, że jedynie spadkobiercy, których pozostali (wszyscy) wspólnicy zaakceptowali, mogą dziedziczyć udziały,

3. ustalono, których spadkobierców w chwili zakładania spółki akceptują pozostali wspólnicy,

4. ustalono w umowie spółki jak wygląda procedura wyrażania zgody na przyjęcie w poczet wspólników konkretnych spadkobierców, w jakiej formie powinna być wyrażona i kiedy oraz skutki nie wyrażenia tej woli.

Co zyskali wspólnicy w tej spółce ?

* całkiem dużą pewność, co do tego kto będzie ich wspólnikiem w przyszłości

* przestali zastanawiać się "a co będzie gdy..."  - bo podjęli decyzję i przewidzieli co ma się zadziać na wypadek śmierci wspólników

* podjęli kroki mające za zadanie zapobiec paraliżowi spółki w sytuacji śmierci wspólników.

Jeżeli czujesz, że tym tematem powinieneś/powinnaś się zająć - zapraszam do rozmowy.

Z pewnością wspólnie znajdziemy rozwiązanie dopasowane do Twojej sytuacji, rodziny i firmy.

Twój biznesovy prawnik- radca prawny Magdalena Bojaryn